του Σωτήρη Χατζηγάκη
πρώην υπουργού
Η ανθρωπότητα σήμερα διέρχεται περίοδο δομικών ανατροπών. Ένας καινούργιος κόσμος γεννιέται ενώ ο παλιός υποχωρεί.
Η αναδυόμενη όμως «νέα εποχή» δεν επέρχεται εξαιτίας κάποιου μεγάλου παγκόσμιου πολέμου όπως έχει συμβεί αρκετές φορές στο παρελθόν (πχ με τη Γαλλική Επανάσταση, με τον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κλπ), αλλά διαμορφώνεται μέσα από τη αναρρίχηση ορισμένων ισχυρών παγκόσμιων οικονομικών δυνάμεων που απειλούν να υποτάξουν τους λαούς.
Οι συγκρούσεις, λοιπόν, στην εποχή μας δεν διεξάγονται μεταξύ κρατών ή μεταξύ προνομιούχων και προλεταρίων ή μεταξύ πλουσίων και φτωχών.
Ούτε οφείλονται σε κάποια επανάσταση χωρικών ενάντια σε κάποιο βασιλιά ή φεουδάρχη. Δεν προέρχονται δηλαδή από εξεγέρσεις κάποιων κοινωνικών ομάδων (πχ αστών, αγροτών, εργατών, κλπ) εναντίον εργοστασιαρχών, μεγαλοαστών, κλπ.
Ωστόσο, ο σημερινός πόλεμος απειλεί να αφανίσει την πλειονότητα των πολιτών οι οποίοι βρίσκονται τώρα απροστάτευτοι και χωρίς επαρκές δίχτυ ασφαλείας. Παρόλο δηλαδή που οι σημερινοί «πόλεμοι» δεν έχουν αίμα και σκοτωμένους στρατιώτες, εντούτοις, αφήνουν πίσω τους εκατομμύρια θύματα από εξαθλιωμένους φτωχούς και άνεργους ανθρώπους που προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει και ποιος είναι ο εχθρός.
Στη σημερινή συγκυρία, λοιπόν, η υποταγή των λαών έρχεται από λίγα κυρίαρχα οικονομικά κέντρα που γενικά αποκαλούνται «οι αγορές». Αυτές απειλούν να κατασπαράξουν όλους τους λαούς πλούσιους και φτωχούς. Η δράση τους είναι οριζόντια και πλήττει καίρια και την καρδιά του πλούσιου καπιταλιστικού κόσμου, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, που μετρούν σήμερα εκατομμύρια νεκρούς -δηλαδή ανέργους, φτωχούς κλπ.
Το έδαφος των ανατροπών αυτών αναπτύχθηκε για πολλά χρόνια μέσα στο σκοτάδι.
Παλαιότερα κάποια «ιδέα», που συνεπάγονταν αλλαγές, είχε ως αφετηρία κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά, ηθικά ή στρατιωτικά δεδομένα.
Διαμορφώνονταν στο φως και τα διάφορα στάδιά της ήταν συνήθως εμφανή. Με τα εξελιγμένα, ωστόσο, τεχνικά μέσα η «σύγχρονη επανάσταση» αναπτύχθηκε σιωπηρά. Χωρίς τυμπανοκρουσίες. Γι' αυτό και η ανθρωπότητα συνελήφθη εξ' απήνης.
Οι συνέπειες από τούτη την ανατροπή υπήρξαν οι γενικευμένες συγκρούσεις όλων εναντίον όλων σ’ ολόκληρο τον πλανήτη που θυμίζουν Χομπσιανό τοπίο. Ακόμα και το κέντρο του λεγόμενου πολιτισμένου κόσμου είναι πυρακτωμένο και οι «φωτιές» αγκαλιάζουν πλούσιους και φτωχούς ενώ η μεγάλη μεσαία τάξη του εικοστού αιώνα «πληρώνει» πολύ ακριβά τις αλλαγές αυτές.
Η ιδιότυπη αυτή σύγκρουση αποτελεί τη μαία ενός τοκετού από τον οποίο γεννιέται ένα νέο παγκόσμιο σύστημα που ανατρέπει τους μέχρι σήμερα παραδεκτούς κανόνες (αξιακούς, κοινωνικούς, πολιτισμικούς, οικονομικούς, πολιτικούς, κλπ).
Το παλιό σύστημα της συναίνεσης και της συνεργασίας των διαφόρων κοινωνικών ομάδων (που λειτουργούσε με επιτυχία από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι πρότινος και είχε επιφέρει ειρήνη και ευημερία στους λαούς) σταδιακά κατεδαφίζεται. Η κατεδάφιση αυτή ξεκίνησε κατά τη δεκαετία του '80 με τη νεοφιλεύθερη επανάσταση της Θάτσερ και του Ρέιγκαν, επισφραγίστηκε με την περιβόητη «Συναίνεση της Ουάσιγκτον» και απογειώθηκε τέλος με την απάνθρωπη μονεταριστική πολιτική λιτότητας που επέβαλαν οι Γερμανοί στους λαούς της Ευρώπης.
Με όχημα, λοιπόν, τη διαβόητη «νέα οικονομία» αρχίζει να διαμορφώνεται μια «νέα τάξη πραγμάτων», με «νέους ανθρώπους», «νέες κοινωνίες», «νέα ήθη και έθιμα».... Κοινωνικά μοντέλα που ίσχυαν επί δύο αιώνες και πλέον διαλύονται με «συνοπτικές» διαδικασίες. Πίσω τους αφήνονται εκατομμύρια από εξαθλιωμένους πολίτες χωρίς ουσιαστικά κοινωνικά στηρίγματα και χωρίς κάποια αποτελεσματική μέριμνα. Μια νέα «ηθική» χωρίς συλλογικές αρχές προβάλει.
Ο ατομισμός καθίσταται κυρίαρχη στάση και κανόνας ζωής. Ένα πρόσθετο αποτέλεσμα αυτής της «νέας εποχής» είναι η εκτόξευση των κοινωνικών ανισοτήτων. Έτσι, δημιουργείται στην πράξη μια κοινωνία ανθρώπων δύο κατηγοριών: η μία έχει πρόσβαση στο αναβαθμισμένο «Ιδιωτικό» (σχολεία, νοσοκομεία, ασφάλιση), ενώ η άλλη είναι υποχρεωμένη να βολευτεί με τις υπηρεσίες του συνειδητά υποβαθμισμένου «Δημόσιου».
Είναι αλήθεια πως δεν γνωρίζουμε ακόμα επακριβώς εάν η εποχή μας θα γεννήσει Μεσαίωνα ή Αναγέννηση. Το βέβαιο πάντως είναι ότι κατ' αυτή την ιστορική στιγμή οι άνθρωποι βιώνουν μια «επιστροφή» σε ένα ζοφερό παρελθόν που δεν γνωρίζουν ούτε πόσο θα κρατήσει, ούτε σε πόσο βάθος καταστροφής θα οδηγήσει. Ο κόσμος επίσης δεν έχει συνειδητοποιήσει αν ο πολιτισμός που γκρεμίζεται θα αντικατασταθεί από έναν καλύτερο ή χειρότερο. Οι ηγέτες, εξάλλου, σήμερα παρουσιάζονται ανεπαρκείς, άβουλοι και αδύναμοι να διαχειριστούν την κρίση. Η έξοδος πάντως από το σημερινό αδιέξοδο έχει σχέση και εξαρτάται από το ιδεολογικό μοντέλο (οικονομικό, πολιτικό κλπ) που θα επικρατήσει.
Αν δηλαδή διατηρηθεί το εφαρμοζόμενο «Χουβεριανό» (νεο-φιλελεύθερο) της λιτότητας (εκείνο που οδήγησε και στη μεγάλη ύφεση του 1929), η πορεία του κόσμου προβλέπεται δυσοίωνη ίσως και καταστροφική. Αντίθετα αν στην ιδεολογική αυτή σύγκρουση επικρατήσει η ιδεολογία ενός ήπιου φιλελευθερισμού με κοινωνικό πρόσωπο και με βάση ένα νεο-κευνσιανό οικονομικό μοντέλο τότε ο κόσμος θα αλλάξει προς το καλύτερο.
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου