Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, (Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ΄ το Α.Π.Θ.)
Τα τελευταία χρόνια η διάχυτη των νέων τεχνολογικών εργαλείων στην εκπαίδευση είναι γεγονός.
Οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν εργαλεία του συμμετοχικού ιστού και σχεδιάζουν νέου τύπου δραστηριότητες με σκοπό η μάθηση στο σχολικό περιβάλλον να γίνει πιο ενεργητική και ενδιαφέρουσα (An & Borthwick, 2010). Σ’ αυτό το πλαίσιο, οι μαθητές δεν θεωρούνται πλέον παθητικοί δέκτες πληροφοριών, αλλά ικανοί και αυτο-ρυθμιζόμενοι συμμετέχοντες .
Η μάθηση μεταμορφώνεται σε μια δραστηριότητα «δικτύωσης», όπου ο μαθητευόμενος συνεργάζεται με ομότιμούς του και επαγγελματίες πέρα από τα στενά όρια της τάξης και του σχολείου του, δημιουργεί και μοιράζεται μαζί τους πληροφορίες, γνώσεις και προϊόντα, συμμετέχει, συνεργάζεται, αξιοποιεί, αξιολογεί και εκθέτει τη γνώμη του για τα δημιουργήματα των συμμαθητών του (Jenkins et al., 2006).
Τις περισσότερες φορές, όμως, οι μαθησιακές επιδράσεις του συμμετοχικού ιστού στις διάφορες ερευνητικές αναφορές περιγράφονται σε ιδανικές συνθήκες, με συνέπεια να μην λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες των πραγματικών εκπαιδευτικών περιβαλλόντων, τους περιορισμούς και τις αδυναμίες τους. Με τον τρόπο αυτό καταλήγουν να λειτουργούν ως εξιδανικευμένες προσεγγίσεις μάθησης, που είναι αδύνατο να υιοθετηθούν από την πλειοψηφία των εκπαιδευτικών. Βασιζόμενοι σε αυτήν την παρατήρηση, γίνεται αντιληπτό ότι είναι κρίσιμο α) να ανιχνευτούν τα «πραγματικά» μαθησιακά πλεονεκτήματα των νέων τεχνολογιών/ εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον της επίσημης εκπαίδευσης και β) να εντοπιστούν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι καθηγητές και οι δάσκαλοι των ελληνικών σχολείων κατά την προσπάθεια ενσωμάτωσής τους στην διδασκαλία τους, ώστε στη συνέχεια να προταθούν κατάλληλες ενέργειες για την αντιμετώπισή τους.
Οι μαθητές στο επίκεντρο της μάθησης.
Σύμφωνα με τους καθηγητές, η χρήση των νέων τεχνολογιών υποστηρίζει τη σχεδίαση και την οργάνωση μαθητοκεντρικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αποδίδουν στους μαθητές ενεργό ρόλο και τους καθιστούν υπεύθυνους για την οικοδόμηση της προσωπικής τους γνώσης. Αρκετοί εκπαιδευτικοί διαπιστώνουν πως μέσω αυτών των δραστηριοτήτων, οι μαθητές τους έμαθαν, υιοθετώντας το ρόλο του ερευνητή, και ανέπτυξαν την κριτική τους ικανότητα ώστε να μπορούν να επιλέγουν μέσα από την πληθώρα πληροφοριών και γνώσεων του διαδικτύου. Ακόμη πιο σημαντικό είναι όμως ότι αυξάνεται ο βαθμός δέσμευσης και εμπλοκής των μαθητών, αφού οι πιο ενεργές μορφές μάθησης ενισχύουν το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή τους. Αυτό υποστηρίζεται και από το γεγονός ότι πολλοί καθηγητές παρατήρησαν τη δραστηριοποίηση και συμμετοχή των μαθητών, που επιδείκνυαν μια αδιάφορη στάση στις παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας.
Οι μαθητές δημιουργούν και εκφράζονται
Η είσοδος των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία δίνει στους μαθητές τη δυνατότητα να δημιουργήσουν το δικό τους ψηφιακό περιεχόμενο, να εκφράσουν και να αναπαραστήσουν σκέψεις, ιδέες και λύσεις με μια πληθώρα εκφραστικών εργαλείων και να αποκτήσουν το ρόλο του παραγωγού γνώσης. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη νέα γενιά, αφού δεν πρέπει να περιορίζεται στο ρόλο του καταναλωτή μαθησιακών πόρων, αλλά αντίθετα να δράττει την ευκαιρία να προσφέρει και αυτή με τη σειρά της, να εκφράζεται μέσα από την ανάπτυξη των δικών της έργων και να κατανοήσει την αξία της συνεισφοράς και της δημιουργίας. Μάλιστα, η συγκεκριμένη δημιουργική διαδικασία ενισχύει ιδιαίτερα την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση των εκπαιδευομένων, στοιχεία που δεν υποστηρίζονται ιδιαίτερα από τις σημερινές εκπαιδευτικές πρακτικές.
Οι μαθητές συνομιλούν με την κοινωνία.
Ο ανοιχτός χαρακτήρας των νέων τεχνολογιών αποτελεί ένα από τα κρισιμότερα χαρακτηριστικά του γιατί βοηθάει να μετασχηματιστεί ο καμβάς της εκπαίδευσης σε πιο εξωστρεφή και κοινωνικό. Οι μαθητές καλούνται να συνδυάζουν, να συνθέτουν, να δημιουργούν περιεχόμενο και να το παρουσιάζουν σε ένα παγκόσμιο κοινό. Ταυτόχρονα, όμως, προσκαλούν το κοινό αυτό να τους δώσει ανάδραση, να σχολιάσει και να επαναχρησιμοποιήσει το υλικό τους. Τα τεχνολογικά εργαλεία και οι αντίστοιχες εκπαιδευτικές δραστηριότητες αποτελούν μέσα κοινωνικοποίησης και αλληλεπίδρασης με άτομα εκτός του σχολικού περιβάλλοντος. Τα εξωσχολικά υποκείμενα μπορούν να παρέχουν νέα και διαφορετικά ερεθίσματα για την προσπάθεια των μαθητευόμενων, γεγονός που ωθεί τους μαθητές να εμπλακούν περισσότερο και να επιμείνουν ώστε να παράγουν ποιοτικότερο αποτέλεσμα. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να έρθουν σε επαφή με άτομα με διαφορετικά κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά, να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθησή τους και ως αποτέλεσμα να μη νιώθουν απομονωμένοι ή αποκλεισμένοι στις τοπικές τους κοινωνίες.
Οι μαθητές μαθαίνουν να συνεργάζονται.
Σύμφωνα με διαπιστώσεις των καθηγητών, η οργάνωση ψηφιακών δραστηριοτήτων μπορεί, επίσης, να υποστηρίξει την ανάπτυξη ουσιαστικών δεξιοτήτων συνεργασίας. Σε αυτού του είδους τις δραστηριότητες, οι μαθητές αναγκάζονται να συντονίζουν τις δράσεις τους για να πετύχουν τους στόχους τους, χρησιμοποιούν εργαλεία που είναι κατασκευασμένα για να υποστηρίζουν τη συνεργασία, ενώ σύντομα, αντιλαμβάνονται ότι η ποιότητα της προσωπικής τους εργασίας και προσπάθειας μπορεί να επηρεάσει το συνολικό έργο μιας τάξης. Ως αποτέλεσμα, αναπτύσσουν την υπευθυνότητά τους αλλά και την κατανόησή τους για τη λειτουργία μιας κοινότητας πρακτικής.
Η μαθητική αλληλεπίδραση ξεπερνά το σχολείο.
Ένα θετικό χαρακτηριστικό των νέων τεχνολογιών και των εργαλείων τους είναι ότι δημιουργείται ένας νέος χωροχρόνος, μέσα στα πλαίσια του οποίου παρέχεται η ευκαιρία στα μέλη μιας τάξης να επικοινωνήσουν, να αλληλεπιδρούν και να συνεργάζονται. Γεννιέται η δυνατότητα ενός παράλληλου χρόνου και περιεχομένου διδασκαλίας με την ωριαία διδασκαλία, καθώς η παρουσίαση μαθησιακού υλικού και η επικοινωνία επεκτείνονται και σε ώρες εκτός του σχολικού μαθήματος. Οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν περισσότερο μαθησιακό υλικό, και κατά συνέπεια ο διάλογος στη σχολική ζωή μιας τάξης μπορεί να συμπεριλάβει περισσότερα θέματα.
Οι μαθητές έχουν χρόνο για να εκφραστούν.
Λόγω της επέκτασης της ζωής μιας ωριαίας διδασκαλίας, οι εκπαιδευτικές ψηφιακές δραστηριότητες δίνουν επιπλέον την ευκαιρία στους μαθητές να επεξεργαστούν περισσότερο τις απόψεις και τις σκέψεις τους προτού τις εκφράσουν: Κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό μέσα στην τάξη. Ενδεχομένως, αυτή η «μεσική» διαμεσολάβηση της επικοινωνίας απελευθερώνει τη συμμετοχή των πιο συνεσταλμένων μαθητών, οι οποίοι απέχουν συστηματικά στα πλαίσια της τάξης και οι οποίοι στο δικό τους χώρο και χρόνο μπορούν να εκπλήξουν τους πάντες με την αλλαγή της στάσης τους και την προσφορά τους.
Οι μαθητές νιώθουν πιο κοντά στους καθηγητές τους.
Με τη χρήση των νέων τεχνολογικών εργαλείων στην τάξη, δημιουργείται ένα σημαντικό σημείο επαφής της καθημερινότητας των μαθητών με τους ίδιους, αμβλύνεται το ψηφιακό χάσμα ανάμεσά τους, γεγονός από το οποίο απορρέουν θετικές συνέπειες. Αναπτύσσεται μια σχέση εμπιστοσύνης, αφού ο καθηγητής δείχνει στους μαθητές του ότι κατανοεί τις επιθυμίες τους για τον τρόπο πραγματοποίησης του μαθήματος και ότι συμμερίζεται τα τεχνολογικά τους ενδιαφέροντα. Από την άλλη πλευρά, οι μαθητές νιώθουν ότι έχουν κοινές εμπειρίες με τους καθηγητές τους στο ηλεκτρονικό πεδίο της ατομικής ή κοινωνικής συμπεριφοράς και μπορούν να μοιραστούν μαζί τους γεγονότα και προβλήματα.
Υπό προϋποθέσεις: στόχοι-εργαλεία-εργασίες-υποστήριξη.
Η χρήση νέων τεχνολογικών εργαλείων δεν είναι επαρκής για την επιτυχία της διδασκαλίας. Οι εκάστοτε εφαρμογές που επιλέγονται δεν είναι αναντικατάστατες. Κάθε άλλο, αφού ακολουθούν μια σειρά παλιότερων εργαλείων και προηγούνται της επόμενης γενιάς εφαρμογών. Κατά την άποψή μου, ο σημαντικότερος παράγοντας επιτυχίας είναι η οργάνωση της διδασκαλίας με τη χρήση των εργαλείων. Για αυτό τον λόγο, δεν διακατέχομαι από υπερβολές και διατηρώ απέναντι στα εργαλεία μια σχέση μέσου προς σκοπό, ενώ το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι το πώς παρακολουθεί κανείς οργανικά την εξέλιξη της τεχνολογίας και πώς αυτή εντάσσεται στην καθημερινότητα και στη διδασκαλία του.
Στις νέες εκπαιδευτικές δραστηριότητες απαιτείται η δημιουργία κατάλληλου υποστηρικτικού υλικού για την ομαλή και στοχευμένη πραγματοποίηση της δραστηριότητας. Κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων που οργανώνονται, συνήθως παρέχονται στους μαθητές φύλλα εργασίας που παρουσιάζουν χρήσιμες οδηγίες, δίνουν μια σαφή κατεύθυνση για το πώς πρέπει να εργαστούν αλλά και υποστηρίζουν την ίδια τη διεργασία της μάθησης.
Αν, ωστόσο, η χρήση των νέων τεχνολογιών προσελκύει το ενδιαφέρον των μαθητών και τους ωθεί να εμπλακούν σε μεγαλύτερο βαθμό, αυτός ο ενθουσιασμός πολλές φορές είναι παροδικός. Για να διατηρηθεί το ενδιαφέρον των μαθητών, είναι πολύ σημαντική η επιλογή κατάλληλων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με θεματικά αντικείμενα που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα των μαθητών και τα οποία τους προσφέρουν τη δυνατότητα έκφρασης και δημιουργίας. Μάλιστα, οι δραστηριότητες που οργανώνουν οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αφορούν εργασίες λιγότερο θεωρητικές και περισσότερο προβληματοκεντρικές, διότι με αυτόν τον τρόπο προσελκύουν σε μεγαλύτερο βαθμό το ενδιαφέρον των μαθητών.
Ιδιαίτερα οι νέοι εκπαιδευτικοί, μην έχοντας ακόμα την κατάλληλη εμπειρία, τείνουν να υπερβάλλουν στη χρήση των νέων τεχνολογιών και να τους αποδίδουν μια πλασματική υπεραξία. Θα πρέπει πάντοτε να εξετάζουν με κριτική ματιά το πώς και το πότε θα εντάξουν κάθε εργαλείο στην διδασκαλία τους, γιατί η τεχνολογία μεγεθύνει τα τελικά εκπαιδευτικά αποτελέσματα, είτε είναι αρνητικά είτε θετικά.
Επιπλέον, κατά την διάρκεια πραγματοποίησης των συνεργατικών δραστηριοτήτων της τάξης , η ανάληψη ρόλων από τους μαθητές που ταιριάζουν στα χαρακτηριστικά και το μαθησιακό προφίλ τους, παίζει καθοριστικό ρόλο για την πιο ομαλή διεξαγωγή των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων. Οι ρόλοι δεν θα πρέπει να είναι σταθεροί αλλά να αλλάζουν καθώς μεταβάλλονται οι ικανότητες και οι γνώσεις των εκπαιδευόμενών τους.
Θα πρέπει επίσης και οι ίδιοι οι καθηγητές να μετασχηματίσουν την αντίληψή τους για το ρόλο τους κατά τη μαθησιακή διαδικασία. Οι ψηφιακές δραστηριότητες ευνοούν την ανατροπή του παραδοσιακού μοντέλου μετάδοσης γνώσης, καθώς ο καθηγητής θα πρέπει να τοποθετήσει στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας τον μαθητή και ο ίδιος να υιοθετήσει έναν πλέον επικουρικό ρόλο με στόχο να διευκολύνει τη μάθηση.
Η ενσωμάτωση δεν πραγματοποιείται χωρίς δυσκολίες…
Σύμφωνα με την εμπειρία των εκπαιδευτικών, η ενσωμάτωση των Web 2.0 εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων σε πραγματικά μαθησιακά περιβάλλοντα δεν πραγματοποιείται χωρίς δυσκολίες. Αντίθετα, υπάρχουν πολλά εμπόδια και δυσεπίλυτα προβλήματα. Οι διαπιστώσεις των εκπαιδευτικών μπορούν να οργανωθούν σε έξι κατηγορίες.
Κουλτούρα και στάσεις περιβάλλοντος.
Στάση συναδέλφων.
Απρόσμενα, μια από τις δυσκολίες που σημειώνεται επανειλημμένως, είναι η στάση σημαντικού τμήματος των υπολοίπων καθηγητών απέναντι στη χρήση της τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία. Διαφάνηκε ότι υπάρχουν καθηγητές που φοβούνται τις διαδικτυακές δραστηριότητες επειδή δεν τις γνωρίζουν, που έχουν μια γενικότερα αρνητική στάση απέναντι στους υπολογιστές στην τάξη και ακόμη περισσότερο απέναντι στην κοινωνική δικτύωση. Ο Έλληνας εκπαιδευτικός «έρχεται» από μία μη γόνιμη ενασχόληση με τις νέες τεχνολογίες, με αποτέλεσμα να μην έχει πειστεί για την αποτελεσματικότητα της χρήσης της τεχνολογίας στην τάξη. Δεν είναι λίγοι αυτοί που διακατέχονται ακόμη και από καχυποψία σε σχέση με τις προθέσεις των ατόμων που ασχολούνται με αντίστοιχα θέματα, ταυτίζοντας τη χρήση της τεχνολογίας με το άσκοπο παιχνίδι και κάνοντας δηλώσεις του τύπου «πάλι θα παίξετε». Ως αποτέλεσμα των επιφυλάξεων και της καχυποψίας τους, ορισμένοι καθηγητές δεν υποστηρίζουν αντίστοιχες προσπάθειες ή ακόμη δημιουργούν εμπόδια σε άλλους συναδέλφους τους, που είναι περισσότερο πρόθυμοι. Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι ψηφιακές δραστηριότητες του νέου σχολείου έχουν πολλές φορές χαρακτήρα που ξεπερνά τα όρια του περιεχομένου ενός μαθήματος ή μιας θεματικής ενότητας.
Επιπλέον, πολλοί εκπαιδευτικοί διακρίνονται από μία νοοτροπία εσωστρέφειας και απομόνωσης που στέκεται εμπόδιο στην ταχύτητα σύνθεσης και διάδοσης των επιτυχημένων πρακτικών διδασκαλίας. Οι εκπαιδευτικοί αυτοί δε χαρακτηρίζονται από την κουλτούρα της συμμετοχής και του διαμοιρασμού, στοιχεία που αποτελούν προϋποθέσεις για τη δημιουργία κοινοτήτων εκπαιδευτικών που συνεργάζονται, μοιράζονται και προωθούν τις καλές πρακτικές, αντιμετωπίζουν από κοινού τις δυσκολίες τους ή αναλαμβάνουν δημιουργικές πρωτοβουλίες.
Σχολική οργάνωση και κουλτούρα.
Όσον αφορά το σχολικό περιβάλλον, μέσα από τις μαρτυρίες των εκπαιδευτικών γίνεται κατανοητό ότι η οργάνωση και οι ιεραρχικές δομές εξουσίας της σχολικής καθημερινότητας δεν ευνοούν την απαιτούμενη ελευθερία. Αντίθετα χαρακτηρίζονται από υπερβολικές τάσεις ελέγχου και έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους καθηγητές (Crook et al., 2008). Ορισμένες φορές οι διευθυντές των σχολείων διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο για κάθε νέα προσπάθεια, ενώ γενικότερα συνήθως είναι επιφυλακτικοί απέναντι σε δραστηριότητες που αφορούν το συμμετοχικό ιστό.
Στάση γονέων.
Το νέο βήμα δημόσιας έκφρασης και αλληλεπίδρασης των μαθητών, αποτελεί ταυτόχρονα πηγή φοβιών για τους γονείς τους, που εκδηλώνουν μια επιφυλακτικότητα απέναντι σε αντίστοιχες δραστηριότητες λόγω της ενδεχόμενης έκθεσης των παιδιών τους στο διαδίκτυο. Οι γονείς προβάλλουν αντιρρήσεις απέναντι σε τέτοιες πρωτοβουλίες και κρατούν μια σκεπτική στάση απέναντι στην χορήγηση της άδειάς τους για την συμμετοχή των μαθητών. Αυτό το γεγονός αρκετές φορές οφείλεται στην ελλειπή ενημέρωση και στην άγνοια των γονέων για το πώς να καθοδηγήσουν και να ελέγξουν τη διαδικτυακή δράση των παιδιών τους (Crook et al., 2008).
Ασυμβατότητα με το αναλυτικό πρόγραμμα και το σύστημα αξιολόγησης.
Μια ακόμη δυσκολία που εντοπίστηκε είναι η ασυμβατότητα των με Η/Υ εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με τους στόχους του αναλυτικού προγράμματος. Οι προδιαγραφές και οι στοχεύσεις του αναλυτικού προγράμματος είναι συγκεκριμένες, οι απαιτήσεις συμμόρφωσης μεγάλες, ο χρόνος περιορισμένος, με αποτέλεσμα να στενεύουν τα περιθώρια δημιουργικότητας. Στόχος του αναλυτικού προγράμματος συνήθως είναι η απόκτηση καθορισμένου εύρους αφαιρετικών γνώσεων, που επικεντρώνονται στο περιεχόμενο του μαθήματος, ενώ από την άλλη πλευρά οι νέες δραστηριότητες συνήθως αφορούν προβληματικοκεντρικές εργασίες, που έχουν σαν κύριο στόχο να αναπτύξουν γενικότερες δεξιότητες χρήσιμες για την επίλυση προβλημάτων.
Εξαιτίας αυτού, μια ακόμη δυσκολία που δημιουργείται για τους καθηγητές, αφορά στον τρόπο αξιολόγησης των μαθητευόμενων Οι στόχοι των νέων δραστηριοτήτων που πολλές φορές είναι συλλογικοί, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα και μετρήσιμα γνωστικά αποτελέσματα, ενώ διαφέρει και η προσωπική συνεισφορά κάθε μαθητή ξεχωριστά.
Ο «χρόνος των δραστηριοτήτων».
Ο συμμετοχικός ιστός ανοίγει μια νέα μάχη με το χρόνο μέσα και έξω από τις αίθουσες διδασκαλίας, δημιουργεί μια νέα σειρά απαιτήσεων (δημιουργικών τις περισσότερες φορές) που δεν αντιμετώπισαν στο παρελθόν οι εκπαιδευτικοί. Όπως αναφέραμε και στις θετικές επιδράσεις για τους μαθητές, οι Web 2.0 δραστηριότητες δεν συμβαδίζουν συνήθως με τον παραδοσιακό χαρακτήρα των ωριαίων μαθημάτων, καθώς σχετίζονται με έργα που ξεπερνούν την ωριαία διδασκαλία, και πολλές φορές τα πλαίσια της τάξης, του σχολείου, ή ακόμη και της χώρας. Η αλληλεπίδραση με τους μαθητές επεκτείνεται στη διάρκεια όλης της ημέρας, καθώς τα έργα συνεχίζονται τα απογεύματα και απορίες, προβλήματα και προτάσεις κατατίθενται με συνεχή ροή αλλάζοντας το ρόλο και τη χρησιμότητα της ωριαίας διδασκαλίας αλλά και τις απαιτήσεις από τους εκπαιδευτικούς.
Σημαντικές απαιτήσεις χρόνου για διαρκή ενημέρωση και συμμετοχή.
Οι καθηγητές, επίσης, οφείλουν να έχουν υπόψη ότι η ενασχόληση με το Web 2.0 προϋποθέτει διαρκή εγρήγορση και παρακολούθηση της τεχνολογίας. Τα εργαλεία διαρκώς αλλάζουν, οι προτάσεις διδασκαλίας πολλαπλασιάζονται, η συμμετοχή των μαθητών και τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων δημιουργούν συνεχώς διαφορετικές απαιτήσεις. Ακόμη και οι καθηγητές που έχουν τις πλέον άρτιες τεχνολογικές γνώσεις, προβληματίζονται για το χρόνο που απαιτείται για να σχεδιάσουν τέτοιες δραστηριότητες.
«Απρόβλεπτες» δραστηριότητες.
Όπως παρατηρήθηκε, ενώ οι δραστηριότητες του Web 2.0 συνδέουν την τάξη με τον πραγματικό κόσμο και δημιουργούν εξαιρετικές ευκαιρίες, ανοίγουν ταυτόχρονα ένα παράθυρο εισαγωγής των προβλημάτων του έξω κόσμου στην τάξη. Ακόμα και μετά από καλή προετοιμασία ο εκπαιδευτικός μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπίσει απρόοπτα κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Οι καθηγητές θα πρέπει να είναι πάντα σε ετοιμότητα να ελέγξουν κακές ανατροπές των μαθημάτων τους (Jouneau-Sion & Sanchez, 2011).
Φόβος έκθεσης απέναντι στους μαθητές.
Οι εκπαιδευτικοί, αξιοποιώντας τις νέες διαδικτυακές τεχνολογίες, μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι με μια ανατροπή της προσδοκώμενης ισορροπίας: οι ίδιοι πιθανότητα θα γνωρίζουν λιγότερα από τους μαθητές τους για τη χρήση του μέσου και συνεπώς θα πρέπει να αποποιηθούν το προσωπείο της αυθεντίας. Ο φόβος της έκθεσης προς τους μαθητές, μάλιστα, θεωρήθηκε ότι μπορεί να λειτουργήσει ως ένα βαθμό αποτρεπτικά για την ανάληψη αντίστοιχων δράσεων.
Η «ψηφιακή γενιά» δεν είναι τόσο έτοιμη!
Οι εκπαιδευτικοί «αναγνωρίζουν» ότι οι μαθητές ανήκουν σε μια γενιά που έχει διαφορετική αντίληψη για την έννοια της επικοινωνίας, την απασχολούν ζητήματα της διαδικτυακής ζωής και της διαδικτυακής ταυτότητας και γνωρίζει περισσότερα από τους καθηγητές σε σχέση με την τεχνολογία. Όμως, ταυτόχρονα οι περισσότεροι συμφώνησαν ότι οι δεξιότητες των μαθητών συνήθως περιορίζονται στη χρήση σελίδων κοινωνικής δικτύωσης και εργαλείων επικοινωνίας και στη χρήση ψηφιακών μέσων (φωτογραφική, κινητό κτλ.). Συνήθως οι δεξιότητές τους δε σχετίζονται με την ενασχόληση με την τεχνολογία ως μέσο έκφρασης, δημιουργίας και μάθησης. Επίσης, οι μαθητές δεν έχουν αίσθηση του μέτρου και συναίσθηση των κινδύνων, ενώ υποφέρουν και από διαδικτυακές «ασθένειες» (π.χ. απόσπαση προσοχής).
Οι μαθητές πολλές φορές αντιδρούν όταν πρέπει να εξοικειωθούν με διαφορετικά Web 2.0 εργαλεία, ενώ δεν έχουν δεξιότητες σχεδιασμού, συνεργασίας και συντονισμού έργων. Παράλληλα δεν είναι σε θέση να ελέγξουν τον καταιγισμό ιδεών και πληροφοριών που δέχονται μέσα από την ενασχόλησή τους με τα συγκεκριμένα εργαλεία.
Τεχνολογικά προβλήματα.
Στα περισσότερα σχολεία υπάρχει ένα μόνο εργαστήριο, το οποίο πρέπει να μοιράζονται όλες οι τάξεις και όπου παράλληλα πραγματοποιείται το μάθημα της πληροφορικής, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αυτομάτως ένα σύνθετο πρόβλημα συντονισμού της αξιοποίησής του, αλλά και επίβλεψης-συντήρησής του. Επιπλέον, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές των σχολείων συχνά δεν είναι αντίστοιχης ποιότητας με αυτούς που έχουν στο σπίτι τους οι μαθητές, με αποτέλεσμα η εμπειρία τους να είναι απογοητευτική. Ακόμη, δεν είναι σπάνια προβλήματα συνδεσιμότητας, τα οποία μπορούν να ανατρέψουν ριζικά και απρόβλεπτα τον διδακτικό σχεδιασμό.
Έλλειψη καθοδήγησης και ευκαιριών κατάρτισης.
Πάρα πολλές φορές τονίστηκε η έλλειψη ευκαιριών κατάρτισης και η απουσία ολοκληρωμένων προτάσεων και κατάλληλου υλικού από το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα. Οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι είναι ιδιαίτερα απαιτητικό να παίρνουν μόνοι τους τα στάδια ωρίμανσης της αξιοποίησης της Web 2.0 τεχνολογίας χωρίς υποστήριξη. Χωρίς τις κατάλληλες οδηγίες σχεδίασης δημιουργικών δραστηριοτήτων, ή κατάλληλα προετοιμασμένες διδακτικές προτάσεις, χάνουν χρόνο, ορισμένες φορές απογοητεύονται ή εγκαταλείπουν τις προσπάθειές τους.
Web 2.0 εργαλεία: χρήσιμα και για την επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών.
Η εκπαιδευτική χρήση των Web 2.0 τεχνολογιών δεν περιορίζεται μόνο στη βελτίωση και τον εμπλουτισμό της μαθησιακής εμπειρίας των μαθητών, αλλά επιπλέον βοηθά σημαντικά και την επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν Web 2.0 εργαλεία στον προσωπικό τους χρόνο ως μέσα έρευνας, δημιουργίας, επικοινωνίας και δικτύωσης, με σκοπό να βελτιώσουν τις διδακτικές πρακτικές τους και τις τεχνολογικές τους δεξιότητες.
Οι εκπαιδευτικοί θεωρούν εξαιρετικά σημαντικά ότι μέσω των εργαλείων κοινωνικής δικτύωσης γίνεται πλέον δυνατή η αλληλεπίδραση με πρωτοπόρους δασκάλους στο δικό τους γνωστικό αντικείμενο, με άτομα που αποτελούν για αυτούς παραδείγματα προς μίμηση και πηγές έμπνευσης. Η κοινωνική παρουσία τέτοιων ατόμων αποτελεί μια ιδιαίτερη πηγή χρήσιμων πληροφοριών, που δε θα μπορούσαν να εντοπίσουν με μια απλή διαδικτυακή αναζήτηση.
Ένα ακόμα θετικό στοιχείο είναι ότι οι εκπαιδευτικοί, μέσα από τη δικτύωσή τους με συναδέλφους τους, αρχίζουν ένα διάλογο γύρω από τα εκπαιδευτικά δρώμενα απέναντι στα οποία καλούνται να διαμορφώσουν στάσεις και να καταθέσουν προτάσεις.
Παροτρύνσεις προς συναδέλφους.
Καλλιέργεια θετικής στάσης απέναντι στην τεχνολογία.
Είναι γεγονός πως χρειάζεται τόλμη στη χρήση των νέων τεχνολογιών. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί βρίσκουν πολύ καλή ιδέα την χρήση τους κατά την διάρκεια του μαθήματος, αλλά λίγοι τολμούν να τις εντάξουν στις εκπαιδευτικές τους πρακτικές, γιατί φοβούνται τη διαδικασία. Για να σταματήσουν να βλέπουν με καχυποψία τη χρήση της τεχνολογίας μέσα στην τάξη οφείλουν να γίνουν κυρίαρχοι της ψηφιακής τους ταυτότητας και να αξιοποιήσουν τον αστείρευτο πλούτο που παρέχει το διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα των εκπαιδευτικών. Η αρνητική στάση, ο φόβος και η καχυποψία χωρίς να υπάρχει γνώμη για το αντικείμενο φέρνει μόνο εμπόδια και παρακωλύει την εξέλιξη στον εκπαιδευτικό τομέα.
Καλλιέργεια θετικής στάσης απέναντι στη συμμετοχή και το διαμοιρασμό.
Ως σημαντικό στοιχείο προσεγγίζεται η ύπαρξη αλληλοϋποστήριξης ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς. Ο κάθε εκπαιδευτικός πρέπει να νιώθει ότι ανήκει σε μία κοινότητα που θα τον υποστηρίξει σε οποιαδήποτε δυσκολία. Επιπλέον, είναι σημαντικό αξιοσημείωτες προσπάθειες ή ακόμη και αρνητικά παραδείγματα, να δημοσιεύονται ώστε να ενημερώνονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι.
Αντιμετώπιση του φόβου της έκθεσης προς τους μαθητές.
Η φοβία της έκθεσης προς τους μαθητές μπορεί να ξεπεραστεί αν οι καθηγητές απαρνηθούν το ρόλο της αυθεντίας στο μάθημα, και αν δώσουν στους μαθητές τη δυνατότητα να αναλάβουν έναν πιο ενεργό ρόλο κατά τη διδασκαλία. Οι καθηγητές πρέπει να προτρέπουν τους συναδέλφους τους, όταν διαπιστώνουν ότι ένας μαθητής έχει αρκετές γνώσεις πάνω σε ένα τεχνολογικό αντικείμενο, να «εκμεταλλεύονται» τις γνώσεις αυτές για το συνολικό όφελος των μαθητών. Για παράδειγμα, μπορούν να αναθέτουν ηγετικούς ρόλους ή να χρίζουν βοηθούς τους, τους μαθητές που φαίνεται να γνωρίζουν κάτι παραπάνω σχετικά με το αντικείμενο με το οποίο ασχολούνται.
Προσήλωση στους διδακτικούς στόχους.
Οι εκπαιδευτικοί σημείωσαν ότι δεν πρέπει οι τεχνολογικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες να αντιμετωπίζονται ως συμπληρωματικές ή παρεμφερείς εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Πρέπει να εστιάζονται σε συγκεκριμένους διδακτικούς στόχους και να τους εξυπηρετούν. Με αυτή την προσέγγιση, θα είναι εξίσου χρήσιμες και σημαντικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τους μαθητές.
Στο επίκεντρο των Web 2.0 εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων τοποθετείται ο μαθητής, γεγονός που γεννά την ανάγκη προσαρμογής του ρόλου του εκπαιδευτικού και αλλαγής των πρακτικών του. Μια διαδικασία που χρειάζεται προσπάθεια, αφού οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί έχουν μάθει να λειτουργούν σύμφωνα με ένα δασκαλοκεντρικό μοντέλο μάθησης, που δεν είναι εύκολο να εγκαταλείψουν.
Οι «πρωτοπόροι» καθηγητές υποστηρίζουν πως αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της προσπάθειας ενσωμάτωσης του Web 2.0 στην εκπαιδευτική διαδικασία, αισθάνθηκαν μόνοι, χωρίς κατάλληλη καθοδήγηση και με κύριο συμπαραστάτη μια περιορισμένη ομάδα συναδέλφων τους, που μοιράζονται αντίστοιχες εμπειρίες τους μέσα από τα κοινωνικά μέσα. Όλοι όμως συμφωνούν ότι παρ’ όλες τις δυσκολίες, μια τέτοια προσπάθεια είναι απαραίτητη καθώς έχει ουσιαστικά οφέλη για μαθητευόμενους και διδάσκοντες.
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου