ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ - ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
«Γῆρας τιμᾶν»(σοφὸς Χίλων).
25 Ὀκτωβρίου στὴν Πιαλεία
Γράφει ὁ Πολυχρόνης Στεφ. Νταλάσης*
Άφιερώνεται στοὺς ἀγωνιστὲς τῆς ζωῆς, συνηλικιῶτες καὶ συνοδοιπόρους τῆς πολύπαθης «τρίτης ἡλικίας μας» τοῦ Δήμου Πύλης καὶ εὐκαιριακῶς στὴν Πιαλεία Τρικάλων (χωριό τῆς μάνας μου Ἀγόρως Ἀναστ. Λάππα) ποὺ, τὴν Κυριακὴ 15 Ὀκτωβρίου,θα τιμήσει σὲ εἰδική ἐκδήλωση τοὺς Γέροντες καὶ Γερόντισσες τοῦ χωριοῦ.
Πολυχρόνης Νταλάσης
Κάθε χρόνο, τὴν 1η Ὀκτωβρίου γίνονται ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις γιὰ νὰ τιμηθοῦν τὰ «περήφανα γηρατειά». Μᾶς δίδεται ,λοιπόν, ἡ εὐκαιρία νὰ παραθέσουμε λίγες γραμμὲς σχετικὲς μὲ τοὺς ἡλικιωμένους,πρὸς ὠφέλειαν ὅλων μας.
Καὶ ἀρχινᾶμε ἀπὸ τὸ περιβόλι καὶ τὸ θησαυροφυλάκιο τῆς ἀμέτρητης ἀνθρώπινης σοφίας, πείρας καὶ ζωῆς. Λέμε πὼς , ἀπ'ὅλα αὐτὰ βγαίνουν διδάγματα καὶ συμπεράσματα ποὺ μποροῦν ἄριστα νὰ βελτιώσουν τὴ ζωή μας καὶ τὴν κοινωνία γενικώτερα.Τὴ ζωή μας ποὺ εἶναι ὄχι μόνο ὕλη ἀλλὰ καὶ ἠθικὴ καὶ πνευματικὴ ὕπαρξη.
Ἡ λαϊκὴ σοφία καὶ τὰ ἀποφθέγματα σοφῶν μᾶς δίνουν ἀνεκτίμητους θησαυροὺς καὶ γιὰ τοὺς νέους καὶ γιὰ τοὺς ἡλικιωμένους. Νὰ μερικὰ μαργαριτάρια: «Ὁ ὕπνος θρέφει τὸ παιδὶ καὶ ὁ ἥλιος τὸ μοσχάρι καὶ τὸ κρασὶ τὸν γέροντα τὸν κάνει παλληκάρι»( αὐτονόητη παροιμία). «Τώρα στὰ γεράματα μάθε , γέρο, γράμματα», δηλαδὴ κάθε πράγμα στὸν καιρό του. Ὅμως ἐδῶ ἂς θυμηθοῦμε πὼς καὶ ὁ Σωκράτης μάθαινε στὰ ἑξήντα του χρόνια κιθάρα, καὶ μάλιστα παράκρουε…. Καὶ τοῦ λέει κάποιος: «Κιθαρίζεις, ὦ Σώκρατες, τηλικοῦτος ὤν;» καὶ ἀπάντησε: «κάλλιον εἶναι (τινά) ὀψιμαθῆ ἢ ἀμαθῆ», δηλαδή: «μαθαίνεις κιθάρα , Σωκράτη, ἐνῶ εἶσαι σὲ τόσο μεγάλη ἡλικία;». Ὁ Σωκράτης ἀπάντησε, πῶς «κάλλιον εἶναι νὰ εἶναι κανεὶς ὀψιμαθὴς παρὰ ἀμαθής».
«Γηράσκω αἰεὶ πολλὰ διδασκόμενος» (Σόλων), δηλαδὴ ὅσο μεγαλώνω , τόσο περισσότερα μαθαίνω'.
«Παιδεία , κάλλιστον ἐφόδιον γήρα»(Ἀριστοτέλης), ὅτι δηλαδὴ γιὰ ὅλες τὶς ἡλικίες ἡ ἀληθινὴ καὶ ἡ ὁλοκληρωμένη μόρφωση εἶναι πολύτιμο ἀγαθό, ἰδιαίτερα γιὰ τὴν γεροντικὴ ἡλικία, ἀποτελεῖ βαθειὰ ἱκανοποίηση καὶ ἐφόδιο γιὰ τὴν ζωὴ πέραν τοῦ θανάτου.
«Ἀκουε γέρου συμβολὴ καὶ παιδεμένου γνώση», δήλ. ὁ γέρων ἔχει πολλὴ πείρα καὶ ὁ γραμματισμένος μόρφωση. Ἄρα καὶ οἱ δυὸ εἶναι σὲ θέση νὰ δώσουν ὀρθὲς καὶ ὠφέλιμες συμβουλές.
Ἂς μὴν μᾶς διαφεύγῃ τὸ γνωστὸ ἀνέκδοτο: Τὸ παιδὶ τῶν 10 ἐτῶν λέει πὼς ὁ πατέρας του τὰ ξέρει ὅλα, σὲ ἡλικία 20 ἐτῶν λέει πὼς ὁ πατέρας του ξέρει κάμποσα, στὰ τριάντα-σαράντα του λέει πὼς ὁ πατέρας του δὲν ξέρει τίποτα καὶ στὰ ἑξήντα λέει: Νὰ ζοῦσε ὁ πατέρας μου νὰ τὸν ρωτοῦσα!.. Ἀλλὰ τότε ποὺ νὰ τὸν βρῇ!...Τότε τοῦ ‘ρθε ὁ νοῦς…ἀλλὰ, «πέταξε τὸ πουλί»· εἶναι ἀργὰ πιά!!...
Γι’ αὐτὸ, ὅπως λέει καὶ ἡ Ἁγία Γραφή: « Μὴ ἀστόχει διηγήματος γερόντων ·καὶ γὰρ αὐτοὶ ἔμαθον παρὰ τῶν πατέρων αὐτῶν» (Σειρὰχ , η΄ ,9), δήλ. μὴν ἀφήνεις νὰ πᾶνε χαμένες οἱ διηγήσεις τῶν γερόντων, γιατί καὶ αὐτοὶ ἔμαθαν ἀπὸ τοὺς πατέρες τους.
Καὶ ἀκόμα: «Ἂν δὲν ἔχεις γέρο, ἀγόρασε»!..Γιατί ὁ γέρων,ὁ ἡλικιωμένος λόγω τῆς πείρας πολλῶν ἐτῶν εἶναι ταμεῖον γνώσεων καὶ συμβουλῶν. Λοιπόν, πρέπει μὲ προθυμία νὰ τοὺς τοὺς συμβουλευόμαστε καὶ μὲ προσοχὴ νὰ τοὺς ἀκοῦμε.
«Ἀλλοῦ τὸν πόνο ἔχει ἡ γρηὰ , κι ἀλλοῦ τὴν…τρίβει ὁ γέρος», δήλ. νὰ κατανοῦμε τὴν πραγματικὴ ἀνάγκη , χωρὶς ὑπεκφυγὲς και νὰ κάνουμε πὼς δὲν καταλαβαίνουμε...
«Ὀκνὸς νέος, φτωχὸς γέρος» καὶ «Ἀκαμάτης νέος ,γέρος διακονιάρης» .
«Ἐπιμελού, κοπίαζε ἒν ὅσῳ εἶσαι νέος , διὰ νὰ μὴν μετανοεῖς τὸ ὕστερον ματαίως», μαθαίναμε ἐμεῖς οἱ παλαιοὶ στὰ παλαιὰ βιβλία.
«Εἶδες γέρον ὄμορφο; Ἀπ' τὰ νειάτα του εἶναι», δηλαδὴ ὅ, τι προτερήματα ἢ ἀκόμη καὶ ἐλαττώματα ποὺ ἔχει κανένας νέος δὲν χάνονται μὲ τὰ γεράματα.
«Κατὰ τὸν γέρο κι ἡ στολὴ ,κατὰ τὸν νιὸ κι ἡ χάρη».
«Καλὰ νειάτα, καλὰ γεράματα καὶ τὸ ἀντίστροφο».
«Πάντα νέον στὸ κατάρτι , πάντα γέροντα στὸ τιμόνι», δηλαδὴ οἱ ἔμπειροι κρατοῦν τὸ τιμόνι τῆς ζωῆς καὶ οἱ νέοι καὶ οἱ ρωμαλέοι ἀνεβοκατεβαίνουν στὰ κατάρτια.
«Παληὸν γιατρὸ καὶ γέρο καπετάνιο»· καὶ οἱ δυὸ ἔχουν μεγάλη πείρα.
«Νέος στὰ πόδια καὶ γέρος στὴν κρίση»(Σαίξπηρ).
«Τὸ γῆρας εἶναι ἡ παιδικὴ ἠλικιάτης αἰωνιότητος»(Πίνδαρος).
«Καὶ αὐτὴ ἀκόμη ἡ παιδικὴ ἡλικία δὲν εἶναι τόσον ὡραία ὅσον τὸ θαλερὸ καὶ ἡλιοφώτιστο γῆρας »( Ὀνέ). Ἄρα μακρυὰ ἡ τυχὸν ἀπαισιοδοξία καὶ ἡ ἀπογοήτευση...
«Ἰσχὺς καὶ ὀμορφιὰ εἶναι τῆς νεότητος ἀγαθά, στὰ γεράματα εἶναι ἀγαθὸ ἡ σοφροσύνη»(Δημόκριτος).
«Γέρος χωρὶς ἀξιοπρέπεια εἶναι γυναίκα χωρὶς ντροπὴ» (Ἀρίστιππος).
Προσοχὴ ὅμως! Καμμιὰ φορὰ «τὸ γῆρας εἶναι βωμὸς κακῶν»( Ἀντιφάνης). Ἡ συμπεριφορὰ τῶν ἡλικιωμένων γίνεται ἀνάλογο παράδειγμα γιὰ μίμηση στοὺς νεωτέρους. Ὁ Πλάτων ἔλεγε: «Ὅπου γέροντες ἀναίσχυντοι, ἐνταύθα καὶ τοὺς νέους ἀναιδεστάτους εἶναι», δήλαδή, ὅπου ἡλικιωμένοι εἶναι ἀδιάντροποι, ἐκεῖ καὶ οἱ νέοι εἶναι ἀναιδέστατοι, δήλ.ξετσίπωτοι…
«Γῆρας τιμᾶν»(σοφὸς Χίλων). Παράδειγμα τοῦ Αἰνείου ποὺ, μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Τροίας, πῆρε στοὺς ὤμους του νὰ σώσει τὸν γέροντα πατέρα του Ἀγχίση, μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Τροίας.
Παράδειγμα τοῦ «Γέροντος στὴν Ὀλυμπία»: Στοὺς Ὀλυμπιακοὺς ἀγῶνες ἕνας ἡλικιωμένος ἔψαχνε νὰ βρῆ θέση, καὶ περνώντας μπροστὰ ἀπὸ νέους, ἐκεῖνοι τὸν περιγελοῦσαν. Ὅταν ὅμως πέρασε μπροστὰ ἀπὸ τοὺς νέους της Σπάρτης, ἐκεῖνοι ἁμιλλώνταν ποιὸς νὰ πρωτοδώσῃ στὸν γέροντα τὴ θέση του… Καὶ ὁ γέρων περίλυπος εἶπε, πὼς ὅλοι οἱ Ἕλληνες γνωρίζουν τὸ καλὸ ,τὸ πράττουν ὅμως μόνον ὀλίγοι, οἱ Σπαρτιᾶται.
Κάποτε ἕνα πατέρας ἔδωσε στὸ γυιὸ του ἕνα τσιολάκι νὰ πάῃ νὰ σκεπάσῃ τὸν παπποὺ ποὺ τὸν εἶχε παραμελημένον, παραπεταμένον κάπου. Τὸ παιδὶ πῆρε τὸ ψαλλίδι, ἔκοψε στὴ μέση τὸ τσιόλι, ἄφησε τὸ μισὸ στὸν παπποὺ του καὶ τὸ ἄλλο τὸ πῆρε καὶ τὸ ἔφερε πίσω. Καὶ στὴν ἀπορία τοῦ πατέρα του, ἀπάντησε : «Θὰ τὸ ἔχω γιὰ τὰ δικά σου γεράματα!..». Ὄχι παίζουμε!..
Ὁ ρήτωρ Ἰσοκράτης ἔλεγε : Τοιοῦτος γενοῦ περὶ τοὺς γονεῖς, οἵους ἂν εὔξαιο καὶ περὶ σεαυτὸν γενέσθαι τοὺς σεαυτοῦ παίδας», δήλ. Τέτοιος νὰ γίνῃς γιὰ τοὺς δικούς σου γονεῖς , ὅπως θὰ εὐχόσουνα νὰ γίνουν γιὰ σένα τὰ δικά σου παιδιά.
Στὸ Γυμνάσιο Μουζακίου, μᾶς ἔλεγε ὁ γυμναστης μας(1950-53), ἀείμνηστος Ἀλέκος Χαϊδεμενάκης: «Ἐκεῖ ποὺ εἶστε ἤμουνα κι ἐδῶ ποὺ εἶμαι θὰ ’ρθῆτε…». Νὰ μὴν τὀ ξεχνάῃ κανεὶς αὐτό…
Οἱ γέροι, καὶ τῶν δύο φύλων ἐννοεῖται ἔχουν κι αὐτοὶ ταὴν ἀξίαν των καὶ, ὅπως λέγει καὶ ὁ Μπόγιες: «Ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴν ἡλικία του».
Και οἱ νέοι καὶ οἱ γέροι ἔχουν ὁ ἕνας τὴν ἀνάγκη τοῦ ἄλλου. Οἱ γέροι , ὅπως εἴπαμε προσφέρουν τὴν πείρα τους καὶ τὴν μικρήν, ἔστω, ἐργασία γιὰ τὸ σπίτι. Οἱ νέοι προσφέρουν μὲ τὴν δραστηριότητα περισσότερες ὑπηρεσίες καὶ ἐπωμίζονται τὶς εὐθύνες τοῦ σπιτιοῦ.
Νὰ μὴ ξεχνοῦμε πὼς «τοῦ παιδιοῦ μου τὸ παιδί, τόχω δυὸ φορὲς παιδί». Δὲν εἶναι μόνο καὶ παντοῦ ἀπαραίτητοι οἱ «παιδικοὶ σταθμοί».
Κλείνοντας, ἐπιλέγω πὼς δὲν θὰ πρέπει νὰ περιμένουμε τὴν «Ἡμέρα τῶν ἡλικιωμένων» νὰ ἀποδοθῇ τιμὴ καὶ σεβασμὸς καὶ ἕνα πιάτο φαΐ καὶ ψυχαγωγία , ἄλλα πάντοτε νὰ ὑπάρχῃ ἡ μέριμνα, ἡ φροντίδα, ὁ σεβασμὸς, ἡ ἀγάπη (Θέατρο, κινηματογράφος, ἐκδρομές, καλὸ βιβλίο, διαλέξεις, συναυλίες, χοροεσπερίδες κ.λπ.).
Τέλος ἕνα λαογραφικό: Στὰ παληὰ χρόνια (τάχα), σκότωναν τοὺς γέρους. Ἕνας ἔκρυψε τὸν πατέρα του.Κάποτε οἱ νέοι μαζεύτηκαν νὰ δοῦν, ποιὸς θὰ ἰδῇ πρῶτος τὸν ἥλιο ποὺ θὰ ἔβγαινε ἀπὸ τὴν ἀνατολή. Ὁ κρυμένος πατέρας εἶπε στὸν γυιό του: Ὅλοι θὰ κοιτᾶν κατὰ τὴν ἀνατολή, ἐσὺ θὰ κοιτάζῃς κατὰ τὴ δύση. Ἔτσι κι ἔγινε .Ὅλοι κοίταζαν κατὰ τὴν ἀνατολὴ ,αὐτὸς κοίταγε κατὰ τὴν δύση. Εἶδε πρῶτος τὸν ἥλιο ποὺ ἔβγαινε καὶ φώτιζε πρῶτα τὰ βουνά. Νά τος ὁ ἥλιος ! εἶπε. –Τὸν ρώτησαν πῶς κοίταξες ἐκεῖ, ποιός σου εἶπε ; Αὐτὸς, στὴν ἀρχή, ἀρνιόνταν νὰ μαρτυρήση. Μὲ τὰ πολλὰ μαρτύρησε, ὅτι τὸν συμβούλεψε ὁ πατέρας του, ποὺ ταὸν εἶχε κρυμμένον. Ἀπὸ τότε οἱ ἄνθρωπο πῆραν ἀπόφαση νὰ ζοῦν οἱ γέροι… Διότι ὁ γέρος ἔχει κάτι νὰ συμβουλέψῃ. Ἔχει πείρα
Καὶ μὲ τὴν εὐκαιρία, μία παρότρυνση πρὸς τοὺς νέους γονείς:
Να χαρίσουν στὰ παιδιὰ τους τὸ βιβλίο τοῦ Λέοντος Μελᾶ «Ο ΓΕΡΟΣΤΑΘΗΣ»· γιὰ νὰ μορφωθοῦν τὰ παιδιά τους στὴν ὑγεία τοῦ σώματος, τοῦ πνεύματος καὶ τῆς ψυχῆς. Θὰ μὲ θυμηθοῦν...
Παλαιὸ δημοσίευμά μου .Τρίκαλα, Δευτέρα, 31 Ὀκτωβρίου 2005, Ὥρα 1:48 μμ.
Ἀναθεώρηση-συμπλήρωση: Τρίκαλα ( Ἁγία Μονή), 14-10-2017 ( πρωϊνὲς ὧρες).
*Ὁ Πολυχρόνης Νταλάσης ( καταγωγὴ Στουρναραίϊκα), εἶναι:
Συνταξιοῦχος Δάσκαλος (ἐτῶν 85), μὲ Μεταπτυχιακὲς Σπουδὲς
στὸ Πανεπιστήμιο τῶν Ἀθηνῶν,
Ἑταῖρος τῆς Ἑλληνικῆς Λαογραφικῆς Ἑταιρείας, Καθηγητής Μουσικῆς,
Μουσικοδιδάσκαλος Βυζαντινῆς Μουσικῆς καὶ Παραδοσιακῆς Μουσικῆς,
Μουσικοπαιδαγωγός, Ἐπίτιμος Πρωτοψάλτης Ἱ.Ν.Ζ.Πηγῆς Τρικάλων,
Ὀφικιάλιος Πρωτοψάλτης( χειροθεσία),
μὲ ὑψίστη τιμητικὴ διάκριση : Σταυρὸς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Τρίκκης & Σταγῶν
μετὰ τοῦ Ἀστέρος τοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος( τῶν Μεγάλων Πυλῶν), «Μαέστρος»τοῦ Γ' ΚΑΠΗ (Ἁγίας Μονῆς)
τοῦ Δήμου Τρικκαίων Ἐπίτιμος Πρόεδρος Σωματείου Ἱεροψαλτῶν Ν.Τρικάλων,
Μἐλος τοῦ Συνδέσμου Γραμμάτων –Τεχνῶν Θεσσαλίας, Ἀντιπρόεδρος τοῦ Συνδέσμου Ἐφέδρων Ἀξιωματικῶν Νομοῦ Τρικάλων.
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου